Đặng Nam xin phép tác giả (Hoang Gia Hai Hoang) được chia sẻ lại bài viết liên quan về giá dịch của Anh trên group Vietnamese Freelance Translators/Interpreters Community.
Nhân đang có một topic liên quan về vấn đề giá dịch, mình cũng muốn chia sẻ một số ý kiến cá nhân xuất phát từ thực tế mà mình đã và đang trải qua trong hơn mười năm làm công việc này.
Nội dung dưới đây hoàn toàn là quan điểm cá nhân và chỉ mang tính chất tham khảo. Nội dung chỉ áp dụng cho giá biên dịch (translation) chứ không phải phiên dịch (interpreting). Và giá dịch cũng chỉ giới hạn cho cặp ngôn ngữ Anh Việt.
Cũng như bất cứ một công việc nào khác, thù lao/tiền lương của nghề dịch luôn là một vấn đề được quan tâm hàng đầu đối với người dịch, đặc biệt là đối với các bạn đang có ý định hoặc vừa mới bước chân vào nghề. Không chỉ là chuyện thù lao cao hay thấp mà quan trọng là vấn đề cân đối giữa lượng việc và giá dịch. Ai cũng muốn dịch với giá càng cao càng tốt nhưng giá cao mà không có việc để làm thì cũng vô nghĩa. Ngược lại, đưa ra một mức giá thấp cũng không đồng nghĩa với việc bạn sẽ có nhiều việc để làm. Chỉ có bản thân người dịch mới có thể tự đánh giá được giá trị của bản thân mình và tự đưa ra một mức giá phù hợp nhất với hoàn cảnh của bản thân mình. Tất cả những quy định và văn bản trong nước hay quốc tế quy định về giá dịch chỉ có giá trị trong nội bộ tổ chức chứ không bao giờ được áp dụng cho những phiên dịch làm việc tự do. Thế nên câu hỏi muôn thủa ở đây vẫn là một trò chơi đoán giá đúng, trong đó giá cả hàng hóa thay đổi liên tục theo thời gian khi kinh nghiệm của người dịch tăng lên và đối tượng khách hàng thay đổi.
Hiện nay biên độ giá dịch giao động tương đối rộng. Cách đây hơn mười năm khi giá dịch cho sinh viên mới ra trường là 15.000 – 25.000VND/trang (khoảng 300 – 400 chữ/trang) thì hiện nay mức giá đó vẫn còn tương đối phổ biến cho dù giá trị đồng tiền đã thay đổi rất nhiều. Cũng cùng thời gian đó, mức giá dịch do các khách hàng tập đoàn đưa ra lại thay đổi tương đối nhiều, từ mức 0,4USD/chữ (120 – 160USD/trang) xuống chỉ còn 0.32USD/chữ (96 – 128USD/trang) (giảm 20%). Có nhiều nguyên nhân dẫn tới thực tế này, nổi bật trong số đó là:
a) nguồn sinh viên tốt nghiệp hàng năm luôn dồi dào và ổn định
Lực lượng này mang trong người dòng máu nhiệt huyết với nguồn năng lượng gần như là bất tận sẵn sàng nhận việc dịch với bất cứ mức giá nào để tích lũy kinh nghiệm và tạo dựng quan hệ. Nhiều ý kiến chỉ trích về việc phá giá của đối tượng này khiến ảnh hưởng tới giá dịch nói chung nhưng bản thân mình thì cho rằng hai việc này không liên quan tới nhau. Như mình đã nói ở trên, nếu tự bản thân một phiên dịch không hiểu được trò chơi chọn giá đúng thì cho dù trình độ và kinh nghiệm ở cấp độ nào cũng sẽ luôn loanh quanh với những câu hỏi như tại sao giá dịch thấp thế hay tại sao người này người kia có nhiều việc để làm thế. Cá nhân mình rất khuyến khích việc sinh viên mới ra trường nhận việc dịch với giá thấp. Đơn giản vì đó là lựa chọn duy nhất của các bạn nếu các bạn muốn bước chân vào con đường này và gắn bó với nó trong một thời gian dài.
b) số lượng đối tượng môi giới tăng lên
Không kể đó là cá nhân hay là công ty, những đối tượng này là cầu nối giữa người cần việc và việc cần người. Họ có thể tham gia hoặc không tham gia vào quá trình dịch. Và trong một dự án dịch có thể có rất nhiều tầng môi giới như thế. Có nhiều bạn nói là đã từng dịch cho Google hay Yahoo. Không phải Google hay Yahoo thuê trực tiếp các bạn đó dịch (khách hàng trực tiếp) mà họ thông qua một hoặc nhiều công ty môi giới khác nhau. Hiểu nôm na cũng giống như thầu chính và thầu phụ trong một dự án xây dựng. Công việc càng lớn số lượng môi giới trong cùng một tầng và số lượng tầng môi giới càng tăng. Và đương nhiên khi đối tượng này tăng lên thì giá dịch ban đầu trong hợp đồng gốc sẽ bị chia sẻ qua mỗi tầng môi giới. Số tiền còn lại dành cho người trực tiếp dịch theo đó bị giảm đi. Chuyện này cũng hoàn toàn bình thường vì ai lao động thì người đó cũng phải có phần. Đừng nên suy nghĩ tiêu cực về đối tượng môi giới và cho rằng họ không làm gì cả chỉ đứng giữa ăn tiền. Họ làm nhiều việc hơn bạn tưởng đấy.
c) công nghệ phát triển và tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của TM
MT (machine translation) là một khái niệm không mới trong ngành dịch nhưng thường không nhận được cái nhìn thiện cảm của những người không thực sự trong ngành hoặc chỉ làm dịch như một nghề tay trái. Google Translate là một trong nhưng MT phổ biến cho đối tượng phổ thông nhưng đối với các công ty dịch họ dùng các MT cấp cao hơn được thiết kế và lưu hành nội bộ trong đó có MT của Adobe. Những MT này vượt trội hơn hẳn Google Translate về công nghệ phân tích ngữ cảnh (contextual analysis) nhờ vào công nghệ quét toàn văn bản và bộ nhớ dịch dồi dào. Kết quả là bản dịch không bao giờ mắc phải những lỗi ngớ ngẩn như “upper pillow” dịch thành “lên gối” như có bạn đã từng đề cập trong group. Khi vượt qua được yếu điểm đó thì MT vượt trội hơn con người về tốc độ dịch và độ chính xác của văn phạm (không bao giờ mắc lỗi chính tả). Thực tế này ảnh hưởng tới giá dịch gốc khi các môi giới cấp 1 đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ MT và có khả năng hoàn thành khối lượng công việc khổng lồ trong một vài tuần với mức giá thấp hơn hẳn so với một đội quân phiên dịch tinh nhuệ miệt mài trong nhiều tháng liên tục.
Cho dù đứng trước thực tế này thì hiển nhiên như các bạn thấy vẫn còn rất nhiều chỗ cho đội ngũ phiên dịch tự do làm việc với mức giá từ 25.000VND/trang tới 100USD (2.000.000VND)/trang. Big YES?
