Ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau trao đổi một vấn đề lớn nhất trong dịch (“Lớn nhất” là do mình đánh giá) đó là vấn đề chất lượng bản dịch.

Vậy làm thế nào có thể kiểm soát được chất lượng bản dịch?

Trước hết chúng ta đi điểm những điểm của chất lượng bản dịch bao gồm những gì?

• Về dạng format của bản dịch. Một bản dịch được hoàn thành phải phải giống so với bản gốc. Đó là yêu cầu mà người đi thuê dịch nào cũng đòi hỏi.
• Về nội dung của bản dịch. Không có một khách hàng, hay đối tác nào mong muốn một bản dịch kém chất lượng, nhiệm vụ của người dịch là phải đảm bảo mong muốn của khách hàng.

Chỉ có 2 vấn đề được nêu trên, nhưng để đảm bảo cả hai được chính xác nhất thì không phải là đơn giản. Qua kinh nghiệm nhiều năm thực hiện trong nghề dịch, mình nhận thấy hai vấn đề trên chỉ có thể giải quyết bằng sự kết hợp giữa con người và công nghệ phần mềm.

Về phía con người, tức là người dịch, đảm bảo được hai vấn đề đã nêu ở trên, điều này hoàn toàn có thể, nhưng có lẽ là rất khó và rất mất nhiều thời gian. Ví dụ như khi dịch trên word, để kiểm soát lỗi chính tả  thì người dịch phải edit, đọc lại nhiều lần. Để đảm bảo định dạng, thì người dịch phải mất thời gian chỉnh sửa. Nếu bản gốc là PDF  thì vấn đề này sẽ càng tốn thời gian hơn. Những vấn đề vừa nêu chỉ là định dạng, hình thức, còn vấn đề đồng nhất bản dịch, thuật ngữ thì sẽ là cả một vấn đề lớn.

Chính vì vậy, mình đã kết hợp con người và công nghệ phần mềm để giải quyết hai vấn đề chất lượng.

Con người ở đây chính là mình, là người dịch, sẽ đảm nhiệm việc edit, check chính tả, edit lại nội dung bản dịch đạt chất lượng tốt về nội dung.

Còn công nghệ phần mềm mình áp dụng cho việc bắt lỗi dịch về cú pháp, dấu câu, con số và sự đồng nhất trong bản dịch của mình.

Vấn đề con người có lẽ sẽ không ai giúp được bạn, nên mình sẽ không bàn ở đây. Còn vấn đề công nghệ phần mềm, mình sẽ chia sẻ một chút những gì kinh nghiệm mình đã áp dụng

• Điều đầu tiên, đó là áp dụng phần mềm hỗ trợ dịch thuật cho công việc hiện tại dịch của bạn. Nếu bạn là 1 tổ chức dịch, hay một công ty thì điều này càng cần thiết. Nó sẽ tiết kiệm thời gian và chi phí cho bạn. Hiện tại có nhiều phần mềm hỗ trợ dịch thuật, và mình sử dụng phần mềm trados. Nó hỗ trợ rất nhiều cho bạn về dịch, edit, cũng như quản lý dự án

• Điều thứ 2 đó là phần mềm convert:  Khi dịch tài liệu, không phải lúc nào bạn cũng nhận được 1 bản gốc chuẩn(file word, excle, powpoint chuẩn), nhiều khi bạn sẽ nhận được 1 file rất phức tạp về định dạng, điều bạn cần làm sẽ là convert bản gốc ra định dạng quen thuộc bạn thường dịch. Giải quyết vấn đề đó chính là phần mềm convert. Thường thì mình hay dùng phần mềm convert AABY và Soild.

• Điều thứ 3: Sau khi đã sử dụng phần mềm convert, phần mềm hỗ trợ dịch rồi. Bạn chưa thể khẳng định rằng bản dịch của bạn đã đạt chất lượng.(Chất lượng ở đây không nói tới nội dung ngữ nghĩa của từ dịch). Mình đã từng dịch cho các đối tác nước ngoài. Khi gửi tài liệu sang cho họ, rất nhanh chóng họ gửi lại cho mình 1 file đánh giá chất lượng bản dịch. Nó bao gồm rất nhiều lỗi như trùng lặp, lặp từ, dấu kết thúc câu, dịch không đồng nhất, thuật ngữ được sử dụng lung tung, không đồng nhất, cùng 1 dòng, nhưng nhiều chỗ dịch khác nhau, và nhiều vấn đề khác. Mình mới phát hiện ra rằng, ở việt nam chúng ta chưa coi trọng việc này. Qua tìm hiểu mình nhận thấy hầu hết các đơn vị dịch ở nước ngoài họ áp dụng các phần mềm để đánh giá chất lượng bản dịch. Nếu ai đã sử dụng phần mềm trados, thì có thể coi tính năng Verification (QA checker) chính là một dạng công cụ mà nước ngoài họ áp dụng. Đây có lẽ sẽ là một bài học mà những ai đang và có kế hoạch hợp tác với các công ty dịch nước ngoài cần ghi nhớ điều này.

Trên đây là những chia sẻ kinh nghiệm của mình để giúp cho việc dịch trở nên nhanh chóng và đạt chất lượng hơn.

Các bạn có thể trao đổi với Đặng Nam về chất lượng bản dịch để cùng nhau nâng cao hiệu quả hơn.